Jouw kakje zet de standaard

Is jouw stoelgang hard of zacht? Die simpele vraag bevat onmisbare info om behandelingen op basis van darmflora te ontwikkelen. Toch werd ze tot nu toe zelden gesteld.

Diarree. Felle buikpijn. Meer dan 25.000 Belgen hebben regelmatig zo’n ernstige darmklachten. De geneeskunde verwacht veel van behandelingen op basis van darmflora. Het woord ‘flora’ heeft hier niets te maken met planten maar slaat op de bacteriën in onze darm. Die bacteriën helpen ons met enkele belangrijke functies. Een onevenwicht in hun samenstelling kan ons ziek maken of een ziekte versterken. Behandelingen op basis van darmflora staan helaas nog steeds in hun kinderschoenen. Blijkbaar zijn we iets eenvoudig vergeten: om te weten wat ‘ziek’ is, moet je eerst weten wat ‘normaal’ is. Het team van Prof. Jeroen Raes (VIB, KULeuven) probeert daar verandering in te brengen en het onderzoek zo dat extra duwtje te geven.

Wij willen kakjes van heel Vlaanderen

Vijf jaar geleden lanceerde het team een oproep om massaal kakjes te doneren. Daarin zitten grote hoeveelheden darmbacteriën. Duizenden vrijwilligers beantwoordden de oproep en vulden uitgebreide vragenlijsten in met gegevens over hun gezondheid, dieet, welzijn, gezinssamenstelling, en uiteraard, hun gedoneerde staal. Eén van de vragen in deze laatste categorie was vrij uniek: Hoe ziet uw kakje eruit? De deelnemers moesten hun kakje goed bekijken en het dan een score geven van één tot zeven op basis van tekeningen en beschrijvingen. Van alle vragen, bleek dit de allerbelangrijkste. Toch werd ze tot dan bijna nooit gesteld in darmflora onderzoek.

Vele kleintjes maken…

Of uw kakje hard of zacht is, verklaart het meeste van de variatie in darmflorasamenstelling. In totaal identificeerde het team nog 68 andere factoren met een waarneembaar effect. Geneesmiddelen bleken nog belangrijker dan gedacht en voeding stond ook regelmatig bovenaan. Bruin of wit brood? Uw darmbacteriën zullen het wel weten. Vele kleintjes maken echter niet één groot: alle factoren samen verklaarden slechts 16% van de verschillen tussen personen. De variatie in darmflorasamenstelling tussen gezonde mensen is dus enorm groot. Zo groot dat een heel deel niet verklaard kon worden door de uitgebreide vragenlijst. Om een ziektesignaal te ontdekken heb je dan ook grote aantallen mensen nodig, genoeg om voorbij die onderlinge variatie te kijken. Een effect van zwaarlijvigheid zou je bijvoorbeeld pas kunnen zien met 400 slanke en 400 zwaarlijvige mensen.

Door de opgedane kennis kunnen de deelnemersaantallen wel naar beneden. Door deze info in volgend onderzoek in te bouwen, kan een ziekte-signaal sneller opgepikt worden. Omdat we de invloedrijke parameters nu in rekening kunnen brengen zijn de statistische testen gevoeliger en de analytische modellen preciezer. Ook het matchen van controles en patiënten kan met deze kennis efficiënter.

Geef mij uw kakje en ik zeg u wie u bent

Is uw kakje aan de harde kant? Dan heeft u waarschijnlijk meer bacteriële soorten dan de gemiddelde Vlaming. Met andere woorden, u heeft een rijke darmflora. Is het eerder zacht, hoge kans dat dit er een pak minder zijn. Eerder onderzoek had aangetoond dat iemand met een darmziekte vaak minder soorten bacteriën heeft dan zijn gezonde medemens. Veel dokters gingen er daarom al stilletjes vanuit dat een rijke darmflora gezonder is. Met deze nieuwe resultaten is het duidelijk dat dit niet noodzakelijk het geval is. Veel of weinig soorten, u kan even gezond zijn.

BEnt u mijn type?

Het uitzicht van uw kakje geeft ook hints over welk darmfloratype u bent. De mensheid valt uiteen in ongeveer drie darmfloratypes, het groene, rode en blauwe type. Net zoals kleuren vele tinten kunnen hebben, zijn ook deze darmfloratypes niet altijd even eenduidig. Het groene type werd al gelinkt met een vezelrijke voeding. Dit type gedijt precies goed bij mensen die veel groentjes eten en er een gezonde levensstijl op nahouden. Maar, en dit stelde wetenschappers tot nu toe voor een raadsel, het werd ook al gelinkt aan enkele ziektes. Het rode type lijkt vaker voor te komen bij mensen met een westerse levensstijl met veel rood vlees. Het blauwe type? Geen idee. Wij ontdekten nu dat harde stalen dikwijls van het blauwe type zijn. Mensen met zachte kakjes, zijn vaker van het groene type. Daarmee is het raadsel van het groene type de wereld uit. Dit type houdt waarschijnlijk gewoon van zachte kakjes, of die nu veroorzaakt worden door een vezelrijke voeding of een ziekte.

Water is geen vloeibaar goud

Het watergehalte van ons kakje deert onze kleine metgezellen precies niet. De waargenomen variatie in darmflorasamenstelling tussen harde en zachte kakjes zou het gevolg kunnen zijn van een verschil in ‘beschikbaar water’. Het water in onze stoelgang is niet altijd even beschikbaar voor de bacteriën omdat het bindt aan vezels of andere componenten. Sommige bacteriën zijn hier gevoeliger voor dan anderen. Maar alle onderzochte kakjes bleken genoeg beschikbaar water te bevatten om de groei van alle soorten darmbacteriën toe te laten. Andere factoren, zoals transit tijd of de hoeveelheid vezels, zijn dus waarschijnlijk van meer belang.

Digibox? Nee, Divibox

Er blijven wel nog veel vragen. Bijvoorbeeld, hoe stabiel is onze darmflora? Waarschijnlijk veranderen we in de loop van de tijd van darmfloratype. Het team zette al nieuwe studies op om dit uit te zoeken. Op basis van de eerste ronde werd ook de staalnameprocedure aangepast. De stalen moeten nog steeds de diepvriezer in om ze in de originele staat te bewaren, maar toekomstige deelnemers zullen kunnen werken met de ‘DiviBox’. Met dit gebruiksvriendelijke doosje wordt een staal direct in de perfecte stukjes verdeeld, zodat dit niet meer in het lab moet gebeuren. Dat maakt de verwerking van de stalen kwalitatiever, goedkoper en tien keer sneller. Het team wil zo het onderzoek naar darmziekten nog een stapje verder brengen. Wilt u ook uw steentje bijdragen aan dit project?  U vindt meer info op www.vlaamsdarmfloraproject.be . U heeft geen steentjes? Zachte kakjes zijn ook meer dan welkom.