Veel vrienden en toch eenzaam

Er is meer aandacht nodig voor mensen die op het eerste zicht niet eenzaam lijken. Pas dan wordt het thema voor iedereen bespreekbaar, zo stelt KU Leuven-onderzoekster Marlies Maes die op het thema eenzaamheid bij jongeren promoveerde. 

Je hoeft niet alleen te zijn om je eenzaam te voelen. Misschien ben je zelf al eens overvallen door dat knagende gemis, al lopend door een volle winkelstraat of tijdens dat ene drukke verjaardagsfeest. Alleen zijn is een situatie, maar eenzaamheid is een gevoel.

Veel vrienden en toch eenzaam
Je hebt veel vrienden. En je vindt het fijn om samen met hen leuke dingen te doen. Niemand ziet of verwacht het, maar toch voel je je vaak eenzaam. Hoe kan het dat iemand met zo veel vrienden om zich heen, zich toch eenzaam voelt?

Eenzaamheid is het pijnlijke gevoel iets te missen in je sociale relaties. Je kunt je bijvoorbeeld eenzaam voelen als je minder vrienden hebt dan je graag zou willen hebben. Maar nog belangrijker is de kwaliteit van die vriendschappen. Iemand die veel vrienden lijkt te hebben, kan zich dus toch eenzaam voelen als diegene de kwaliteit van die vriendschappen te laag of oppervlakkig vindt.

Verschillende soorten eenzaamheid
Maar ook wanneer je wel tevreden bent over de kwaliteit van je vriendschappen kun je je eenzaam voelen. Dat komt omdat er verschillende soorten eenzaamheid bestaan. Bij de eerste soort voel je je eenzaam omdat je een hechte, diepgaande band met iemand anders mist – zoals een beste vriend of vriendin. Bij de tweede soort voel je je eenzaam omdat je je onvoldoende opgenomen voelt in een groep – zoals een groep vrienden.

Je kunt dus veel vrienden hebben waar je blij mee bent en bij wie je je thuis voelt. Maar je tegelijkertijd toch eenzaam voelen, omdat je een diepere band mist met die ene beste vriend of vriendin. Of je hebt wel een heel goede vriend of vriendin, maar voelt je toch eenzaam omdat je het gevoel hebt niet bij een vriendengroep te horen.

Eenzaamheid bij jongeren
Als het om eenzaamheid gaat, wordt meestal nog gedacht aan een sociaal geïsoleerd, vaak wat ouder, persoon. Jongeren daarentegen zijn een groot deel van de dag omringd door leeftijdsgenoten. Toch zijn er ook veel jongeren die eenzaamheid ervaren. Uit een onderzoek dat kaderde binnen mijn doctoraat aan de KU Leuven bleek bijvoorbeeld dat bijna 20% van de 1700 ondervraagde Vlaamse jongeren tussen de 13 en 21 jaar oud zich soms eenzaam voelt. In een ander onderzoek binnen mijn doctoraat vroegen we 280 Vlaamse jongeren tussen de 12 en 15 jaar oud specifiek naar de twee soorten eenzaamheid. Van deze jongeren gaf 15% aan zich soms tot meestal eenzaam te voelen omdat ze een hechte band met een beste vriend of vriendin missen. En bijna 20% van de jongeren gaf aan soms tot meestal eenzaamheid te ervaren omdat ze het gevoel hebben niet bij een groep vrienden te horen.

Toch worden eenzaamheidsgevoelens onder jongeren nog altijd onderschat. Dit betekent dat er nog teveel taboe heerst rondom het thema, waardoor het voor jongeren nog extra moeilijk is om gevoelens van eenzaamheid te uiten en bespreekbaar te maken. Het betekent ook dat er minder geld vrijkomt om programma’s te ontwikkelen om eenzaamheid onder jongeren te bestrijden.

Terwijl het zo belangrijk is om weer terug uit die eenzaamheid te geraken. Langdurige eenzaamheid werkt namelijk verschillende problemen in de hand. Uit onderzoek is gebleken dat jongeren die zich langdurig eenzaam voelen een grotere kans hebben op een depressie, zich vaker angstig voelen, allerlei schoolse problemen ervaren, een lager zelfvertrouwen hebben en vaker suïcidegedachten hebben.

Het is dus van belang om eenzaamheid voor iedereen bespreekbaar te maken. Ook voor jongeren en ook als ze op het eerste zicht niet eenzaam lijken. Pas dan kunnen ook zij uiting geven aan gevoelens van eenzaamheid. En pas dan zal er ook voor hen meer hulp en ondersteuning beschikbaar komen.  

Eenzaamheid op tafel
Eenzaamheid onder jongeren zou daarom op verschillende tafels terecht moeten komen. Bij jou en mij, zodat het een thema wordt dat bespreekbaar is in onze samenleving. Bij jongerenbegeleiders en onderzoekers, om samen programma’s te ontwikkelen en te testen die (langdurige) eenzaamheid onder jongeren kunnen bestrijden. En bij de overheid. Voor de noodzakelijke steun om deze programma’s te ontwikkelen en te verspreiden.

 

Artikel door Marlies Maes, doctor in de Pedagogische wetenschappen, KU Leuven.